Derya Önder

Duino Şatosu (Kaynak: https://fondationrilke.ch/en/rainer-maria-rilke/)

Rilke 10 yılda tamamladığı ve toplam 10 tane olan Duino Ağıtları'nı, Adriyatik kıyısında (İtalya) bulunan Duino Şatosu'nda yazmaya başlamıştı.

Bana göre öyle tabii ve hatta Heidegger'in de Hölderlin ilgisinin ya da Hölderlin'in onda bıraktığı etkilerin önemli nedenlerinden biri bu bakış biçimi olmalı. Çünkü Hölderlin'in son cümlede de belirttiği gibi bu sadece şiirde kalmaz, hayata da sirayet eder. Ama burada trajik olan Hölderlin'in yaşamına bakınca, aslında Heidegger'inkine bakınca da, gördüklerimizdir. Bütün teoriler gibi, pratik çoğu zaman (şiirde olmasa da hayatta) teoriyi yıkıp geçer.

(Kaynak: https://www.deutschlandfunk.de/hoelderlinturm-in-tuebingen-der-wahnsinni...)

Heidegger'in "şairin şairi" dediği Hölderlin'in, akli melekelerini yitirdiği teşhisiyle, hayatının son 36 yılını (1807-1843) geçirdiği yer. Hölderlin Kulesi (Hölderlin-Turm) deniyor. Bir gün belki yakından da görülür.

"[...]
Gerçi güçtür katlanmak
Mutsuzluğa, mutluluksa daha güç
[...]"

"Ren" şiirinden

Ekim ayının en güzel yanlarından biri, yayına hazırladığım ve gerçekten çok uğraştığım, uzun zamandır çıkmasını beklediğim Orhan Veli - Bütün Şiirleri kitabının nihayet yayımlanması oldu.

Hikâyesini bana kitapla ilgili bazı sorular soran Bookinton kitap tanıtım sitesinde kısmen anlattım:

Hakiki mutsuzluk iyidir, hoştur. Bazı yapay mutlulukların yanında has mutsuzluk hatta evladır da. Ama benim deyişimle "has mutsuzluk" artık yerleşiktir ve tanımlamalar, karşılaştırmalar kategorilerini çoktan geride bırakmıştır. Aslında "mutluluk", "mutsuzluk" gibi kavramlara itibar etmez. Meseleyi birinin iyi, diğerinin kötü ya da ikisinin birbirine karşıt olduğu taraflar şeklinde düşünmez. O yüzden de ortalama mutluluk ve ortalama mutsuzlukları hepsini de deneyimleyerek, kendine katarak aşmıştır (Hegel'in "aufhebung" kavramına nazire gibi oldu). Yani ahkâm kesmek değildir ortada olan.

"[...] Böylece bir kere daha hayatıma başka bir şekilde başlamam gereken noktada duruyorum. Şimdi kendime sakin bir bakış ayarlayıp ciddi hareket etmeye başlayacağım; çünkü ancak bu şekilde, çocuğun ilk bilinçli eylemiyle kendisine “ben" demesi gibi, kendime daha derin bir anlamda “ben" diyebileceğim. Fakat bunun için sabır gerekir, insan ekin eker ekmez biçemez. Müritlerine üç yıl suskun durmalarını emreden, bu sürenin sonunda her şeyin yoluna gireceğini söyleyen filozofun yöntemini aklımda tutacağım. İnsan şölene şafakta değil güneş batınımda başlar. Tinsel âlemde de böyledir.

Aynı sesin aynı şarkıyı iki farklı dilde söyleyişi...

Bu da Almancası

Bir gün kantatlarla ilgili uzun uzun yazacağım.
2021'in verdiğim son sözü bu olsun.

Doğmuş olmak ne demek?
Bir canlının doğmuş olması, geniş anlamıyla bir tohumun varlığını gerektiriyor. Belki sorgusuz sualsiz doğuyor doğmuş olan, Heidegger'in dediği gibi bu sorgusuz sualsizlik yüzünden de "fırlatılmış" oluyor. Ordan sonra başlıyor her şey.