okuma sözlüğü

AKLIN VİRÜSÜ
Oxfordlu genetikçi ve profesyonel Tanrı avcısı Richard Dawkins’e göre, din, savunduğu her şeyle çelişmektedir. Dawkins, dini “aklın virüsü” olarak görür ve bu virüsün bir kuşaktan diğerine dek kendisini korkunç derecede çok kez kopyaladığını belirtir. Bu virüsün yarattığı semptomları söyle sıralar:

1. Hasta, bir şeyin doğru olduğuna şiddetli biçimde inanmak ister.... Bu inanç herhangi bir kanıta ya da akla dayanmaz.... Doktorlar bu inanca “iman” derler.
2. Hasta, herhangi bir kanıta dayanmasa da, imanının kuvvetli ve sarsılmaz oluşunu bir erdem olarak görür. Doğrusu, ne kadar az kanıt olursa, iman o kadar kuvvetli olur.
3. Bununla ilgili bir semptom .... “gizemin” kendi başına iyi bir şey olduğu kanısının oluşmasıdır. Gizemleri çözmek bir erdem değildir. Onları çözmemeliyiz, hatta çözülmezliklerinden zevk almalıyız.
4. Hasta rakip inançlara hoşgörüsüz davrandığını fark edebilir.... Kendi inancına ters düşme potansiyeline sahip, bir anti-virüs yazılımına benzer şekilde hareket edebilecek bilimsel akıl yürütme gibi düşünce biçimlerine de düşmanlık duyabilir.
(Tanrının Öyküsü, Robert Winston)

HOMEOPATİ
Homeopati, bir hastalığın yol açtığı hastalık belirtilerinin, aynı belirtileri sağlam bir insanda ortaya çıkarabilecek ilaçların çok düşük dozlarda verilmesiyle ortadan kaldırılabileceği ilkesine dayanan tedavi yöntemidir. İlk olarak Samuel Hahnemann (1755-1843) tarafından uygulanmaya başlanmış olan homeopatide, ilaçlar alerji bile uyandırmayacak kadar az miktarlarda verildiklerinden, hasta bu tedavi yönteminden hiçbir zarar görmez. İlaçlarda kullanılan dozlar çok düşük miktarlarda olduğu için, ilaç, genellikle aktif maddeden bir adet molekül bile barındırmaz (1 birim aktif madde 1030 birim suya eklenir, yani ilacın içerisinde 1 adet molekül barındırma şansı kabaca milyonda 1'dir). Bu sebeple homeopati bilimsel olarak tartışmalı bir alandır.

[...bir kişinin dilinin üzerine kurbağa koymanın onun boğaz ağrısını iyileştireceği şeklinde bir halk inanışı vardır. Bu inanış, kurbağanın kendisinin de boğazı ağrıdığı için vırakladığı ve benzerin benzer ile temasının hastalığı iyileştireceği fikrine dayanır. Eski Yunanlılar da aynı yönteme başvurur ve iki sarının birbirini götüreceği inancıyla, sarılık olmuş kişilere sarı tüyleri olan belli bir kuş türü gösterirlerdi. Bir çeşit “halk tıbbı” olan Homeopati de aslında aynı büyüsel düşünceye dayanır; zaten ismi de “aynısı ile iyileştirme” anlamına gelir. Bu öylesine sevilen bir pratiktir ki anacaddelerdeki eczanelerde bile bu pratiğin salık verdiği ilaçları bulabilirsiniz...] (Tanrının Öyküsü, Robert Winston)

LEİTMOTİF - LEİTMOTİV

Kelimenin aslı Almanca... Leitmotiv... Almanca Leiten'den İngilizce Lead ve Almanca motiv, İngilizce motive'den oluşuyor. Yani önde olan ya da öncülük eden motif gibi. Aslında bir müzik terimi iken (özellikle Wagner tarzı operada kullanılan) edebiyata da geçiyor. Bir eserde öne çıkan söz, davranış ya da kişi... Sık sık tekrarlanan tema... H. Melville'in Katip Bartleby kitabında geçen "yapmamayı tercih ederim" gibi...

MANHATTAN PROJESİ

Nükleer silah üretmek üzere II. Dünya Savaşı sırasında ABD, Kanada ve İngiltere tarafından başlatılan proje. Projenin bilimsel başkanlığını fizikçi Robert Oppenheimer, askeri başkanlığını ise General Leslie R. Groves üstlenmiştir.
Proje başarıyla sonuçlanmış, 16 Temmuz 1945 tarihinde Trinity adı verilen denemede dünyanın ilk nükleer bombası New Mexico eyaletinin Alamogordo kenti yakınlarında patlatılmıştır.

PROFİLAKTİK

“Suç geni” daha bebeğin doğum aşamasında cerrahi bir müdahaleyle alınacak, hatta daha ileri gidilerek doğum öncesinde müdahale edilerek (bizleri potansiyel suçlu olarak gören polis ya da iktidar açısından çok kısa bir süre içinde genel geçerlik kazandırılması gerekecek) bir tür profilaktik sterilizasyona başvurulacaktır. (Baudrillard metni)

Grekçeden prophylaktikos'dan geliyor. Koruyucu olmak anlamında prophylassein'den, önceden (pro)- korumak anlamında phylassein'den koruyucu. Önlem de denilebilir.

-Sıfat
1.
savunma ya da hastalık veya enfeksiyon koruyarak, bir uyuşturucu gibi.
2.
önleyici veya koruyucu.
-Isim
3.
Tıp / Tıbbi. Profilaktik ilaç veya ölçmek.
4.
koruyucu.
5.
bir cihaz, genellikle lastik kılıf, enfeksiyon gebelik veya zührevi önlemek için kullanılır; prezervatif.

REKTİFİYE

"Bu insan gözden geçirilip, rektifiye edilmiş bir varlık olacaktır." (Baudrillard metni)

İngilizce rectify'den (correct, put right) geliyor ve düzeltmek, doğru hale getirmek anlamında.

Otomotiv sektöründe, motor yenileme, olarak geçiyor. " aşınmış bir motorun standartlara uymayan parçalarının (silindirler, pistonlar, krank mili vb) çeşitli talaşlı işlemler uygulanarak ve değiştirilerek tekrar ilk günkü gibi çalışır hale getirilmesidir. (...) Aslında rektifiye dediğimiz şey motorda yapılan işlerden sadece bir tanesidir. O da silindirlerin ovallik yada konikliği durumunda düzeltilmesidir. Ama Motor Yenileme yada Motor Revizyonu dediğimiz zaman işin içine; Krank taşlama, silindir kapak taşlama, silindir bloğunun yüzeyinin taşlaması, supap yuva taşlama, ana yatak bara, kol yatak bara, honlama, krank çatlaklık kontrolü ve silindir çatlaklık kontrolü gibi bir çok iş girer."

SANAL - SANALLIK - SANAL GERÇEKLİK

Sanal: Gerçekliğin peşinde koşan son avcı ve onu yakıp yıkan yağmacıdır.

Sanallık bizzat gerçeklik tarafından bir tür bulaşıcı ve yok edici unsur şeklinde salgılanmıştır.

Sanal Gerçeklik, Gerçeklikle kedinin fareyle oynadığı gibi oynamaktadır. Bu, nesnel gerçekliğin soyutlanma sürecinde devreye sokulan ve Bütünsel Gerçeklikle noktalanan sürecin nihai aşamasıdır.
Sanallıkla birlikte öte dünya da ortadan kalkmaktadır çünkü bu dünya kendi kendinin yerini almaktadır. Bu kendinin yerine kusursuz ikizini koymak, öyleyse kusursuz bir serap üretmek türünden bir şeydir. Simgesel tözün tamamıyla ortadan kaldırılmasıyla birlikte sorun da çözülmüş olmaktadır. Bu durumda işlevini yitirip, bir artığa dönüşen nesnel gerçekliğin değiş tokuş edilebilmesi ve dolanımda kalması giderek güçleşmektedir.

[Şeytana Satılan Ruh ya da Kötülüğün Egemenliği, Baudrillard, J., s. 22-36, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2005]