Ç.N. Dergisi için öteki-siz adına: Edebiyat Dergilerinde Çeviri

SORUŞTURMA KONUSU: Edebiyat Dergilerinde Çeviri
EKİM 2007

Çeviri edebiyatının ülke edebiyatına katkısı hakkında ne düşünüyorsunuz?

Çevirinin yaşamımızdaki önemi tarihin ilk çağlarına kadar dayanır. Çünkü yazılı çevirilerden önce sözlü çeviriler vardır. Çeviri edebiyatı ile sadece sözcükler değil aynı zamanda dil aracılığıyla tarih de nesilden nesile geçer. Ki böylelikle bütün ülke edebiyatlarını içine alan bir dünya edebiyatından söz edebiliyoruz.

Ancak, çeviri edebiyatı bir ülkenin edebiyatına katkıda bulunabileceği gibi zarar da verebilir. Çünkü, ‘eksik’, ‘yanlış’ ya da ‘çarpıtılmış’ çeviriler de iz bırakır. Başka bir açıdan bakıldığında ise ‘çeviri edebiyatı’nın yoğun bir şekilde yer tutması ‘ülke edebiyatı’na gereken ilginin gösterilmemesine de yol açabilir. Ayrıca edebiyat tarihimizde de izlerini görebileceğimiz gibi ‘çeviri’nin yoğun olduğu dönemlerde giderek ‘çeviri kokan’ bir ülke edebiyatıyla da karşılaşabiliriz.

Amaçların doğru belirlendiği, araçların doğru kullanıldığı durumlarda ise ‘çeviri edebiyatı’nın gerek kaynak dili gerekse hedef dili beslediği ve dillere yeni olanaklar sunulmasına yardımcı olacağını düşünüyoruz.

Derginizde çeviri ürünlere ne kadar yer veriyorsunuz?

Öteki-siz Şiir “derdi”nin ilk sayısından beri çeviri eserlere mümkün olduğunca yer verdik. Bu, kimi zaman dosya konusuyla ilgili denemeler ve makaleler oldu kimi zamansa şiir çevirileri. “Ülke Edebiyatları” dizisi ile bu konuda daha sistemli çalışmalar ortaya koyduk. Ülke Edebiyatları 1: İran Edebiyatı ve Ülke Edebiyatları 2: Kıbrıs Edebiyatı sayılarımız zaten iki büyük çeviri çalışmasını da içeriyor aynı zamanda. İran Edebiyatı sayısında sadece Farsça değil ülke edebiyatını oluşturan tüm diller üzerinden yola çıktık. Kıbrıs Edebiyatı sayısında ise adayı bir ülke olarak değerlendirdik. Her iki sayıda da yoğun ve sistemli bir şekilde çeviri şiir, öykü ve yazılar yer aldı. Eğer diller arasında geçiş yoksa kültürler arasında da geçiş yok demektir. Bu çalışmalarla hem kendi edebiyatımıza hem de söz konusu ülke edebiyatlarına ciddi katkılarda bulunduğumuzu düşünüyoruz.

Okurun çeviri ürünlere yönelik ilgisi hakkında ne düşünüyorsunuz?

İyi bir okur sadece kendi dilinin eserleriyle yetinmek istemez. Zaten bu bir süre sonra fasit bir dairenin içinde tutar böyle okuru. Hepimizin dil aracılığıyla farklı disiplinlerle buluşmaya ihtiyacımız var. Elbette hiç kimsenin aynı zamanda bütün dilleri bilmesi mümkün değildir. Her ne kadar çevirinin şekli, içeriği, eleştirisi vb. konularda tartışmalar her zaman gündeme gelse bile çeviriye ihtiyacımız olduğunu biliyoruz. Yaygın diller dışında kalan ve yok olmaya yüz tutan pek çok dil olduğunu da…

Ancak dillerin yaşatılması için gerekli çabanın gösterilmemesi, pek çok dilden çevirilerin ikinci dilden yapılmasının okuru hedeflediği dilin gittikçe uzağına düşüreceği de aşikârdır.