Spinoza - Felsefe hayat üzerine bir meditasyondur

"Üzüntüyle duygulandığımda eyleme kudretim azalır, yani bu kudretten daha da uzaklaşırım. Sevinçle duygulandığımda ise kudretim artar, yani bu kudretten daha az ayrılırım. Buraya kadar iyi. Eğer kendinizi üzüntüyle duygulanmış olarak ele alırsanız sanıyorum ki her şey berbattır, çok basit bir nedenden dolayı çıkış yoktur: Eyleme kudretinizi azaltan üzüntüdeki hiçbir şey, üzüntü içinden hiçbir şey sizi, size üzüntü etkisi veren cisimler ile bedeninizde ortak olabilecek herhangi bir şeyin mefhumunu oluşturmaya yöneltemez. Çok basit bir nedenle, sizi üzüntüyle duygulandıran cisim, ancak sizin bağıntınıza uygun olmayan bir bağıntıya göre üzüntüyle duygulandırabilir sizi. Spinoza çok basit bir şey söylemek istemektedir: Üzüntü insanı zeki kılmaz. Üzülünce hapı yutmuşsunuz demektir. İşte bu yüzdendir ki iktidarlar yönetilenlerin üzüntülerine ihtiyaç duyar. Endişe hiçbir zaman zekâ ya da canlılık kültürünün oyunu olmamamıştır. Üzüntü etkisi aldığınız her durumda bir cisim bedeniniz üzerinde, bir ruh ruhunuz üzerinde sizin bağıntınıza uygun olmayan bir bağıntıya göre ve bağıntınıza uygun olmayan koşullar altında eyliyor demektir. O andan itibaren üzüntüdeki hiçbir şey sizi bir ortak mefhum oluşturmaya, yani iki cisim ve iki ruh arasında ortak olan bir şeyin mefhumunu oluşturmaya götüremez. Spinoza'nın söylediği şey bilgelik doludur. İşte bu yüzden ölümü düşünmek en berbat şeydir. Ölüm üzerine meditasyon olarak şekillenen tüm felsefi geleneği karşısına alır. Onun formülü şudur: Felsefe hayat üzerine bir meditasyondur, ölüm üzerine değil. Elbette, çünkü ölüm her zaman kötü bir karşılaşmadır."

SPİNOZA ÜZERİNE ON BİR DERS, Gilles Deleuze, Kabalcı Yayınevi, Çev. Ulus Baker, s. 40-41

Üçlü bir okuma önerisi:

Etika, Spinoza, çev. Hilmi Ziya Ülken, MEB
Spinoza Üzerine On Bir Ders, Gilles Deleuze, Çev. Ulus Baker, Kabalcı Yayınevi
Yüzeybilim Fragmanlar, Ulus Baker, Birikim Yayınları