Bağışlamak mümkün mü?

Bağışlama ve Kozmopolitizm
Çev. Ali Utku, Mukadder Erkan
Birey Yayıncılık
Temmuz 2005

İki yaz önce okumuştum Derrida'nın bu kitabını. O zaman "bağışlamak" sözcüğü bütün türevleri, olumlu olumsuz yanları, bireysel, toplumsal açılarıyla kafamda dönüp duruyordu. Bağışlayan olmak, bağışlanılmayı ummak, başkasının adına bağışlamak ya da üçüncü şahıslar tarafından bağışlanmak gibi şeyler...

Tam da kitabı okumakla hem soruların sayısı artmıştı hem de kendi bazı düşüncelerinden birkaç adım geri çekilip yeniden bakman gerekebiliyordu. Tabii Derrida'nın bu konuyu gündeme getirişi ve üzerine düşündüğü başka bağışlama temaları ya da fikirleri dünya ölçeğinde birtakım siyasi olaylara, suçlara, insanlık suçlarına kadar da varıyordu. İşte o noktada, "gerçekten bağışlamak diye bir şey var mıdır"... Yoksa "bağışlanamaz" olan şeylerden dolayı mı ancak bir bağışlanma söz konusu olabilir? (miydi)

Ve en etkileyici kısımlardan birisi de eğer varsa, bir bağışlama hakkının genellikle buna maruz kalan özneye mi ait olduğuydu... Ya da öyle olması gerekmez miydi? Birisi benim bir yakınımı öldürdüğünde ve devlet ona bu "suç"tan dolayı bir "ceza" öngördüğünde, bu cezadan onu azad etme yani bağışlama hakkı var mıdır devletin, Derrida'nın deyişiyle "kurban"ın adına bunu devlet yapabilir mi? Kimse yapabilir mi? Onun yoksa, bir yakını olarak benim var mıdır böyle bir hakkım? Kurban'ın dışında kimsenin yoksa ve o da bağışlayabilir duruma hiç gelemeyecekse, o halde "bağışlama" var mıdır sahiden? dedirtiyor insana...

Bağışlamak suçu ya da kötülüğü temize çeker mi, ya da bağışlanabilir olma ihtimali daha baştan buna teşvik eder mi, iter mi? Kaldı ki bağışlamak nedir, bağışlamak olmuş olanı ortadan kaldırır mı, her türlü bağışlansa bile bellekten yiter mi? Ve bizi belki de bağışlamaya ya da bağışlanmaya iten şey aslında "merhamet duymak" ya da çizginin öteki tarafındaysak "merhamet gösterilmesi talebi"miz mi?

Tabii beni buralara geri iten ya da tekrar çağırttıran şey Nietzsche'nin Gezgin ile Gölgesi kitabındaki yine bağışlamakla ilgili bölüm oldu biraz da...

Her iki kitaptan da biraz alıntı yapmak iyi olacak galiba...

Odysseia By Spyros Koliavasilis

Çok uygun buluyorum bu müziği buraya...