epimelesthai sautou / kendini ihmal etme

"epimelesthai sautou" Yunancada "kendine dikkat etmek" olarak geçiyor. "Kendinle ilgilenmek", "kendine özen göstermek" olarak da anlaşılabilir. (Foucault öyle diyor) Platon'un Alkibiades adlı eserinde de Platon'un Alkibiades'e ilk ve temel öğütü bu, kendisine dikkat etmesi.

Bizim bugün sıkça hatta pek sıkça kullandığımız biraz da ağız alışkanlığına dönüşmüş olan "kendine dikkat et"i hatırlıyoruz hemen. Tabii İngilizcesi " "to take care of yourself" olduğu için bize dönüşü de böyle. Platon'un Alkibiades'te neden Alkibiades'in kendisine dikkat etmesini istediği, bunun nasıl ve hangi yollarla olabileceği ele alınıyor zaten. Foucault da özneden söz ederken aynı noktalara gönderme yapıyor. Yine boyumu aşıp ilerlemiyim ama benim aklıma takılan şu oldu. Birincisi biz "kendine dikkat et" derken aslında bir şey düşünüyor muyuz? Yani gerçekten de bir iyidilek ve iyiniyet belirtisi olarak mı bu sözü emanet ediyoruz kime diyorsak, yoksa öylesine söyleyerek geçip gidiyor muyuz? Galiba alışkanlığa daha yakınız.

İkincisi hemen aklıma -bunları düşünmenin üstüne- şu geldi. Aslında dilimizde çok güzel bir sözcük daha var bu anlamda kullanılacak olan. "İhmal" sözcüğü. Yani "kendini ihmal etme"... Kendini boşlama, terk etme, savsaklama, mühimse... Dikkat sözcüğünde yatan şey daha bir "tehlike"ye karşı "aman!" uyarısı filan içeriyor gibi geliyor bana. Yani "aman elini sıcak sobaya sürme, aman yürürken ayağın takılmasın, düşme" gibi...

Yani kısacası "kendine dikkat et" yerine, Eski Yunandan gelen o güzel kendini inşa etme ya da özen gösterme, esasında (Yunanca ve Latince metinlerdeki) "kendini bilme"ye dayanan anlamlarına da daha yakın olan "kendini ihmal etme"yi öneriyorum.

not: Bu yazmaya neden olan kısmi okuma kaynağı: Foucault, Veli Urhan, Say Yayınları, Aralık 2010.